Amfibium og krypdyr

Veiledning

Valg for denne aktiviteten:

 Hovedside  Les veiledning  Legg inn data  Vis resultater

 Læreplanmål

Føremål

Kartleggje dyrelivet, sjå på samanhengen mellom førekomst og levetilhøve. Sjå på korleis arealbruken vår påverkar utbreiinga av dyra

Samarbeidspartar

Grunneigar, kommunen, miljøvernavdelinga hos fylkesmannen, lokallag av Norges Naturvernforbund

Utstyr

Handbøker, eventuelt håvar, kar til å ha dyr i og luper. Naturvernforbundet i Buskerud, 3322 Darbu har arbeidd ut eit kartleggingsskjema for amfibium.

Gjennomføring

Amfibium er den eldste landlevande gruppa av virveldyr. Dei har ikkje heilt skilt seg frå vasslivet og er meir eller mindre avhengige av vatn. Dei norske artane legg egg i ferskvatn, der larvane veks opp. Vi har seks artar: vanleg frosk, spissnuta frosk, padde, liten salamander og stor salamander, og den svært sjeldne damforsken. Det er fem artar av krypdyr i Noreg (firfisle, hoggorm, slettsnok, buorm og stålorm). Av desse artane er det berre buormen som kan seiast å vere særleg knytt til vatn. I ein del litteratur blir amfibium og krypdyr samla under den felles nemninga «herptil».

Det siste hundreåret har vore vanskelege tider for ein del av amfibia våre. Mange fiskeartar er glad i egg og larvar, og storstilte utsetjingar av fisk over heile landet har mellom anna ført til at salamanderen er utrydda i mange dammar der han tidlegare var talrik. Vidare har inngrep i landbruket, til dømes attfylling av små dammar og grøfting av våtmarker, endra miljøet drastisk i negativ retning for amfibia. Alle artane er freda. Stor salamander står på lista over truga dyreartar i Noreg, og liten salamander er kategorisert som sårbar og spissnuta frosk som sjeldan. Sidan leveområda til mange amfibium har vorte endra og bestandane har gått ned, er forvaltinga interessert i å få registrert kvar dei framleis finst.

Dette er nokså store dyr som de ikkje treng fange. Dei blir lett skadde dersom de prøver å fange dei. Det kan vere naudsynt å fange nokre få individ dersom de skal artsbestemme dei, men de må i så fall vere svært varsame. Ofte kan det vere betre å sjå på egg og larvar.

Gå til dammar om våren. Der kan de finne alle dei tre utviklingstrinna i vatnet: egg, larvar (rumpetroll) og vaksne. Skriv kva stadium dei observerte dyra er i. Liten og stor salamander har indre befruktning. I mai og juni blir dei kleimete egga lagde eitt og eitt på undervassplanter. Froskane legg egga i klumpar, såkalla «klyser» eller «paddespy», medan paddene legg egga i lange snorer, ofte mellom siv eller andre vassplanter. Eggklysene til vanleg frosk og spissnuta frosk kan lett skiljast ved at egga til den spissnuta frosken søkk i vatn, medan egga til vanleg frosk flyt. Skilnaden på frosk og padde er at frosken har glatt hud og er slankare og meir spretten enn padda, og at padda har talrike knutar og vorter i huda. Nokre av forhøgingane i huda inneheld kjertlar som skil ut gifta bufonin. Ein bør difor helst ikkje ta på ei padde med berre hender. Vask i alle fall hendene med ein gong etterpå.

Kva slags planar har kommunen for lokaliteten? Kan desse planane truge levegrunnlaget for amfibia? Sei eventuelt frå om funna til miljøvernleiaren eller andre i kommunen slik at dei kan ta omsyn til dette i planlegginga.

Skjema

Dette skjemaet kan du ta utskrift av og bruke når du jobber med aktiviteten.Når du er klar til å legge informasjonen inn i databasen, går du til registrer data.

Vis bare skjema