Resultater
Kommentarer til aktiviteten
STAD: GAMMERVIK
TID: 20.01.97
INFORMANT: HANS BRØRVIK
DOKUMENTASJON: ARNE HØYLAND
TEMA : SKUTEMODELL OG SKANTAR TIL SKROGET
Etter å ha snakka med Hans i går kveld, vart eg klar over at han arbeidde med å laga skantar til banda i skuta. Difor avtalte eg å koma inn til han i dag for å dokumentera litt av dette.
Eg køyrde heimanfrå ca. 7.20, om Modalen og var i Gammersvik 9.10.
Hans sat på kjøkkenet då eg kom. Han tok fram teikningane og den små malen han hadde laga for å syna korleis han hadde kome fram til formen på skuteskroget. Det viste seg at modellen han hadde laga av skuteskroget ikkje var heilt korrekt i botn. Dette hadda han rekna seg til ved å sjå på spesifikasjonane av bordbreddene som var oppgitt på teikningane i bygdeboka.
Han hadde difor måtta ta av meir under skutemodellen for å få ho flatare i botn.
BILETE 834
Same som 833
Han hadde rekna ut kor langt og kor høgt dei tre fyrste borda (inklusiv kjølrenna) skulle byggja ved å tilpassa ein lenoleumsbite til den ytre skrogforma. Etter kvart som han skava av skrogformen på modellen tilpassa han formen på lenoleumsmodellen og kunne då måla kor langt og høgt bordinga bygde.
BILETE 835
Når skrogformen og lenoleums-skanten var endeleg, teikna han av profilen til lenoleumsskanten på eit rutenettpair i storleiken 1:10.
På den måten kunne han overføra formen frå rutenett til full storleik på ei stor huntonittplate ved bruk av punkt og koordinatar.
BILETE 840
Same som 839
BILETE 841
Same som 839
Hans understrekar fleire gonger likskapen i skuteskroget og småbåtane til han Haldor på Berje. Hans meiner at skutene har same formen som båtane hass Haldor og finn dette rimeleg sidan han Haldor bygde både skuter og båtar. Særleg framhevar han likskapen i den flate botnen i skuta og båtane.
Hans hadde vald ut tre spant.nr 2, 4 og 6 , som han har rissa av på huntonittplata.
No skal han overføra desse rissa til skantar av trematerialar.
Etter at Hans hadde synt og foklart meg korleis han hadde kome fram til formen på skuta tok me ut huntonittplatene og eg fotgraferte dei.
Etterpå gjekk me ned i nothenga og leitte fram tre bord som ikkje kunne brukast som båtbord men som han skulle ha til skantematerial.
Bilder
I desember i 1996 vart båtborda høvla på trevarelageret til Håkon Gullbrå og deretter stabla på nothenjo i Gammersvik der Hans skal byggja skuto.
No er båtborda turre og dei er stabla uten strø, berre tre tjukke strø ligg i botn på stabelen slik at bordstabelen ligg plant/beint.
Hans skal leita fram eit bord som emne til bandskantar.
Hans vil no laga ferdig dei tre skantane til band 2,4 og 6. Desse skantane vil då fungera som rettesnor når han skal borda opp og finna fram til bordfasong og formen på skuteskroget.
Me bar med oss oppatt eit bord og la det inne i kjellaren der han har bandsag og arbeidsrom. Han skal saga og laga til bandskanta her i kjellaren og ber dei nedatt i nothenga når dei er ferdige.
----------------
Eg spurde Hans om me kunne sjå på svansen (tømmersaga mi) korleis den skulle setjast opp. Han tok fram saga og me gjekk opp på kjøkkenet. Så viste han meg korleis han fyrst ville slipa ned heveltenna og jemna dei med dei andre. Etterpå skal heveltennene slipast litt lågare enn sagtenna, men der er ørlite, 0,5 mm ?. For å få rette høgden på heveltenna har han brukt ein mal som følgde med sagene, men den malen har han ikkje no. Han meiner eg fyrst kan slipa ned slik at alle tennene er like høge og så kan me eventuelt reisa opp til broren til Hans og få finslipt heveltenna for han har ein mal.
BILETE 844-845-846-847-848-849
Hans viser korleis han filar svansen.
BILETE 845
Same som 844
BILETE 846
same som 844
BILETE 847
Same som 844
BILETE 848
Same som 844
BILETE 849
Same som 844
Hans festa fila til ei slett og vinkelrett fjøl med ei klemma og på den måten kunne han føra fila jamt og stødigt over alle tennene og få dei like høgt nedfilte.
Hans sa eg kunne ta med meg denne fila og fjølbeten heim og prøva på saga mi. Fila rekna han for utsleten.
..................
Så tok me eit brødmåltid.
Han brukte sirop på skivene. Hans fortel at han trur ikkje siropen skadar tennene og så fortel han om søstra og faren og bestefaren som hadde så gode tenner trass i mykje sirup.
Oldemor til Hans i Brørvik hadde alle tedna sine då ho dø
ho va fødd i 1828 og dø i 1921 :
- dei seia da at ho hadde alla tedna sina
- da vakje tannkost i deira monn
- både han bestefar og han far hadde detta gula beleggje, da måtte vera so ei besjyttelseshinna
Hans meiner at det må vera kosthaldet so forårsakar at tenna er så dårleg i dag og seier :
- eskomoane på Grønland hadde gode tedn før dei begynte på kaffi og kveitebrød
Søstra til Hans hadde ikkje hol i tennene då ho va til tannlege i 14. årsalderen. Ho hadde ikkje hatt tannkost i sin monn.
Ei anna tann-historie:
Far hass Johan Mostraum (Roslagen) var i eksersisen, og han hadde so fine tedn. So spurde dei han ka so gjorde at han hadde so fine tedn. Då svara han :
eg har aller pussa dei
(20.01.1997)