Resultater

10.01.1997 (nhu v/ arne høyland)

Kommentarer til aktiviteten
I 1997 starta Hans A Brørvik bygging av Brørvikskuto, ein rekonstruksjon av ein gamal type føringsbåt, ei lita råsegljekt, som vart brukt på garden Brørvik i Vaksdal. Denne båttypen vart mykje brukt på gardane i Indre Osterfjord, Mofjorden, Eidsfjorden, Bolstadfjorden og Veafjorden på 1800-talet og tida før det til å frakta ved og litt andre bondevarer til Bergensarar og andre som var vedlaus i Nordhordland. Dette vert såleis oppstarten av ein serie med episodar, litt redigerte versjonar av loggrapportane mine om korleis prosjektet utvikla seg og korleis Hans A Brørvik gjekk fram i arbeidet med bygginga av skuto. I denne fasen av byggjeprosjektet dokumenterte eg for Norsk Handverksutvikling (NHU) og såleis tilhøyrer opphavsretten til bileta frå perioden 1997-1998 til NHU. Etter at NHU gjekk ut av prosjeketet ved utgangen av 1998, dokumenterte eg i perioden 1999 - 2002 på privat basis til meg sjølv. Arne Høyland september 2012

Bilder

Seinhaustes 1996 arbeidde Atle Tellnes ei vekes tid med å finna nytt kjølemne til skuto. Han fann eit emne i Mostraumsmarka som me såg på då og eit emne lenger inne ved Stokkevika i Mofjorden. Eg var med Atle og leita etter emne i Nils Kvamme sin skog på Romarheim oppe ved Gamlesetra, men me fann ikkje noko som heldt det som eg meinte var Hans sine kvalitetskrav. Nokre veker seinare hadde Nils Kvamme vore oppe i same området og meinte å ha funne eit godt kjølemne. Han felte treet litt seinare og drog det fram til ein gardsveg.
© Arne Høyland/NHU

I dag har eg og Hans sett på desse to emna. Me var fyrst oppe ved Gamlesetra og såg på Nils sitt emne.Me venta nokre minuttar i bilen før Nils kom med traktoren og rista av snøsom låg på eika.Etterpå køyrde han vidare og Hans tok til å grava vekk restar av snø som dekka stokken.Hans tykte treet var uvanleg langt.Han hadde ikkje sett så lange(høge) eikestammar i sine område.Han tykte stammen heldt jamnt vekst opp frå rota og oppover,men kroken nede i rotenden kunne ikkje brukast og han seier: - da va nett ein førterande krok på ho Han tok difor ut emne til kjøl ovanfor kroken og 10 meter opp til ein grov kvist.No var det spor etter fleire kvistar opp etter stammen,men han tykte stammen hadde så god dimensjon at kvistane kunne vera gode inni stokken : - emne e da nok om dei e gode kvistane - da kan vera nokre råtakvista,men dei går jedna ut når ein kjem inn - da e da at når da e so volsomt emne so kan da minka (med kvist) når du kjem inni. - da e vansjele å veta om da e stygt inni Han siktar med spaden og ser på skapet : - ho ekje so verst på denne stubben her - nja,ja ho e vansjele å bedømma - før lengda og retning e da rikjele
(10.01.1997)

Me målte eika til ca. 21 meter lang.Hans tek ut emne 6 meter frå rotenden og ti meter opp mot toppen. Etterpå køyrde me opp på Dyrkolbotn leirskule der me åt og snakka med Nils Kvamme. Me vart samd med Nils om at han kan dra eika ned til Gamlesetra og der kan me kappa emne or ho.Nils meinte at Terje Romarheim eller Nedråsen kan ta ho på lastebil ut til Vetleurdal og få ho saga der.Men fyrst må eg snakka med Arnfinn Urdal om han kan saga og så får me sjå.Elles kan me snakka med Padøyen. Så køyrde me nedatt til Romarheim,tok kvar vår bil og køyrde inn til Nottveitmarka.Me gjekk opp og såg på nokre emne som eg og Atle såg på før jul.Sjølv kom eg då til at det trea me såg på her ikkje held som emne,fordi det vaks ut tjukke greiner for lnagt ned på stammen. Hans nærma seg desse trea,han kom nedanfrå og opp ei litt bratt li.Den umiddelbare reaksjonen var at han tykte dei såg småa ut.Me målte lengden på eit,men han kom til at det var for lite.Hans kommenterte trea slik : - dei vert for greineta - dei har ein ujamn vekst - dei vart litt låge Me går nedatt i bilvegen og eg spør om det kunne vera kjølemne til mindre båtar i desse eikene.Hans seier at det var kjølemne til større båtar i desse trea men ikkje til ei skuta. Eg spør om det var emne til eit seks meter langt kjølemne,og det meiner han det var. På veg nedatt til bilane får Hans auga på ei eik som han tykkjer ser ut til å kunna verta eit fint emne og seier: -detta va ett fint emne,da e ei so hadde sett lite kvist Hans ser over Mofjorden mot Hornafjellet og seier: - da vakje rå å ta seg opp på hi sido,da e jeitamarkje detta dar Hans meiner at desse bratte liane er lite verdfull i gardsdrifta og det er berre geit som kan nytta dette lendet. Så fortel han at lenger inne i fjorden er det ein profil i fjellet som heiter Roald Amundsen. DA va sandfolke som sa til Hans at : når ein kjem med båt inn fjorden på sørsido,nett før da svinga om nese so du ser Mo,då ser du Roald Amundsen i profil. Me går i bilane og køyrer vidare inn til Stokkevika på Grønhaug?.Her stansar me,og eg peikar opp der Atle-eika står. HAn har problem med å sjå ho frå denne avstanden og kan ikkje seia noko.Han tykkjer det er litt urete og vanskeleg å gå opp,snøen ber ikkje skikkeleg,så me vert enig om å venta med å sjå på denne til seinare når det er lettare og tryggar å ta seg fram.No kan me fyrst saga eika til Nils og sjå kva resultat det gjev. Medan me står og skal slutta av for dagen snakkar Hans litt om Dyrkolbotn.Han tykte området der oppe bar sterk preg av fjellandskap og at der måttte vera verhardt.Han trudde at synnavinden inn Osterfjorden kanskje tok hardt her oppe,her var så mange knipe i nature der vinden vart pressa saman. Han ser opp mot Otterstadstølen og sa at i det området står det ein gamal granskog som dei ikkje veit om er planta. Så fortel han og om ein einsleg gran han har sett i fjella innom Brørvik som veks på ein lun stad ca 500 m.o.h..Denne granen stod der så lenge bestefaren til Hans kan hugsa.Denne meiner Hans har planta seg sjølv.Han seier at granen har frø som gjer at han kan fyka langt med vinden.Furufrøa fyk ikkje lenger enn det er høgt,er den regelen han har fått høyra av forsfolka. Me snakka litt om kva namnet Dyrkolbotn kjem tå. Hans undrast på om det har med at her har gått mykje hjort Eg seier at dyr kunne i gamal tid bety rein. Han nemner då to uttrykk som ein gamal mann i Toskedalen brukte om to hjortetypar : raudyr og grådyr Grådyret skulle vera større enn raudyret og fargen på den minste gjekk meir i raudt medan den største bar eit meir gråleg preg. Hans har sjølv sett desse to typane hjort i skogane.Før var det vanleg at han såg hjort i skogen.Dei seinare åra har han ikkje sett grådyret og han undrast om det kan ha vorte utrydda ved jakt. Så køyrde me heim til kvar vårt. MERKNAD: Eika som Nils hadde hogge hadde eg og Atle sett på tidlegare. Då eg såg ho meinte eg at ho ikkje ville halda Hans sine materialkrav. Nils derimot meinte der kunne vera emne, og difor felte han ho. Hans fekk sjå treet etter det var felt,og han meinte det kan finnast kjølemne i stokken. Eg lærde av denne situasjonen at Hans og Nils var meir samstemd i si materialvurdering enn eg. Sjølv om eg hadde vore med Hans i Brørvik og på Eikemo på leit etter kjølemne i fjor, bomma eg på Romarheim. Treet på Romarheim var noko kraftigare i stammen, kraftigare greiner og høgare stamme enn dei eg hadde sett på med Hans. I tillegg hadde Romarheimseika ein bue nede i rotstammen som eg trudde ikkje kunne aksepterast. Dette siste vurderte eg likt med Hans, men det eg ikkje tenkte på var at lengden og breidden var så god at eg kunne finna emne ovanfor buen.
(10.01.1997)