Resultater

12.06.1996 (nhu v/ arne høyland)

Kommentarer til aktiviteten
BRØRVIKSKUTO (065) TID: 12.06.96 SAGING AV ROTSTOKKANE TIL MAGNE VETLEJORD OG JOHAN URDAL STAD: EIDSLAND TRADISJONSBERAR:HANS BRØRVIK TEKST OG BILETE:ARNE HØYLAND Eg køyrde heimanfrå 06.30, køyrde om Arna og var på Eidslandet 08.30 Fyrst saga me stokkane frå Vetlejord og til slutt ein av stokkane frå Vetle-Urdal. Den sistnemde fotograferte eg ein del av under saginga. SAGING AV MINST-MAGNE ( 5 meter lang og 33 cm midtmål) 1. rundhun, ligg 2. rundhun, bordskur 3. bord,1/2 toms, skantbord, skantmaterial til skutebord 4. bord, 7/8 toms,båtbord, Hans ser noko kvist han ikkje likar. 5. bord,7/8 toms,båtbord 6. bord,7/8 toms,båtbord Hans ser på kvistane og seier: - dei friskna te, da va ein dar 7. bord,7/8 toms,mergbord Hans seier han kan dela bordet ved mergen og bruka materialen som emne ved kravellbygg 8. bord,7/8 toms, båtbord 9. bord,7/8 toms, båtbord Eg ser ei lys stripa midt etter bordet og spør kva det er. - da e ale so e slek 10. bord,7/8 toms,båtbord 11. bord,7/8 toms,båtbord - da va no et fint bord 12 rundhun, Etter at denne stokken var skoren, gjekk han ut i rubbhuset og skufla vekk rubb under samlebandet. Då kjem innatt seier han: da va ein sånn søtle anje tå rubben Hans seier at rubben tå stokkane luktar ikkje likt. SAGING AV BORKA-MAGNE (4 meter lang og 37 cm midtmål) 1. rundhun, ligg 2. rundhun,bordskur 3. bord, 7/8 toms, båtbord Hans ser på bordet og seier: - ja,han laga seg te med kvist 4. bord, 7/8 toms, båtbord, - ja,ja, han friskna te 5. bord, 7/8 toms,båtbord 6. bord, 7/8 toms, båtbord 7. bord, 7/8 toms, båtbord 8. bord, 7/8 toms, mergbord , Hans måler breidden på bordet 9. bord, 7/8 toms, mergbord ?? 10.bord, 7/8 toms, båtbord, Hans hadde på førehand frykta bork og råte i rotenden på stokken. Men det vart betre enn frykta: - ho va likare her borkjen va 11.bord, 7/8 toms,båtbord, det minkar med kvisten og hans seier: ja, da kjem seg 12.bord, 7/8 toms, båtbord 13.bord, 7/8 toms, båtbord 14.rundhun, Det var noko kvist i den fyrste delen av stokken, men det vart betre mot slutten. SAGING AV STORE-MAGNE ( 4 meter og 50 cm midtmål) 1. rundhun, ligg 2. rundhun, 3. bord, 1,5 toms, skantbord 4. bord, 7/8 toms, båtbord 5. bord, 7/8 toms, båtbord 6. bord, 7/8 toms, stygt med kvist i 7. bord, 7/8 toms, båtbord 8. bord, 7/8 toms, mergbord 9. bord, 7/8 toms, mergbord, Hans tykkjer det var noko kvist på denne sida av stokken og seier no når han skal saga seg utatt i andre sida : - me får tru da minka med kvistar (seinare skjønar eg at Hans gjerne legg stokken slik på sagbenken at sida med mest kvist vert saga fyrst.) 10. bord, 7/8 toms, båtbord 11. bord, 7/8 toms, båtbord 12. bord, 7/8 toms, båtbord Hans kommenterer materialen: - ja,ja, han ser litt bere ut på danna sio, småkvist 13. bord, 7/8 toms, båtbord Hans likar det han ser: - da va slek han sku vå 14. bord, 7/8 toms, båtbord 15. bord, 7/8 toms, båtbord Det er slutt på bordmaterialen og Hans seier: -ja,ja, han levekje opp te rye ette storleikjen sin Hans tykkjer ikkje han fekk så mykje bordmaterial av stokken som han hadde trudd på førehand. 16. rundhun, kipematerial PRAT I MATPAUSEN. Hans har fått eit lite rusk på auga. Han fortel at då møbelfabrikkjen var i drift her på Øyre, tok dei rusk av auga med blyantspissen. Han hadde vore der fleire gonger og fått rusk fjerna frå auga. Eg spør om kipematerialen (hunen) kan vera fin til anna bruk. Hans seier det kan vera fint til stava i ambarar o.l. Me kjem inn på bruken av flamma bjørk. Hans seier at flamma bjørk alltid har vore ettertrakta. Dei lagde møblar av flamma bjørk på møbelfabrikken her,men : dei hadde vel sans før da tidlegare og. Hans meiner at flamma bjørk har tradisjonelt kunna vorte brukt i heimalaga møblar. Metermålet skulle vera tå Finsk bjørk, veden skulle tåla å bøya seg, dei skulle vera voldsom sterke dei materialane. Me snakka litt om korleis ein brukar kledningsmaterial: - du må passa på å snu rettsio ut når da e bordkledd - den sio so venne inn mot merjen krympa minst - den sido so vende mot merjen e rekna før best mot ver og vind Hans samanliknar så med bruken av materialen til båthud: - du gjer da motsatt på kravellbygd båta, so dei ska halda på dreve - på skuto ska mergsido inn

Bilder

BILETE 608 SAGING AV STORE-JOHAN (Vetle-Urdal) ( 5 meter lang, 52 cm midtmål) Rotstokken "Store-Johan" ligg på kubbabenkjen, klar te å førast over på sagbenkjen.

BILETE 609 Før stokken vert førd over på sagbenken, ser Hans på skapet på stokken for å finna ut korleis han skal liggja på sagbenken. Stokken er stor og tung, og det er difor ein fordel å sleppa snu og flytta så mykje på stokken etter han er komen på sagbenken. Men når stokken ligg på føringane (stokkane) mellom kubbabenken og sagbenken, er det lett å snu på han slik at ein berre nett kan hipsa stokken inn på sagbenken og så er han omtrent i rett posisjon.

BILETE 610-611 Store-Johan vert ført inn på sagbenken og Hans har i grove trekk bestemt korleis han vil skjera ligg på han for å få mest og best båtmaterial av stokken.

BILETE 611 Store-Johan vert ført inn på sagbenken og Hans har i grove trekk bestemt korleis han vil skjera ligg på han for å få mest og best båtmaterial av stokken.

BILETE 612-613 Hans bankar inn trekilar mellom benk og stokk så han skal liggja støtt. Han har og ein jarnkrok som han festar mellom benk og stokk som skal halda stokken i stilling. Hans har plassert stokken slik at han kryler seg ut motsatt veg av den sida han skal skjera ligg. På den måten får han boge i båtborda, noko som aukar brukskvaliteten på borda.

BILETE 613 Hans bankar inn trekilar mellom benk og stokk så han skal liggja støtt. Han har og ein jarnkrok som han festar mellom benk og stokk som skal halda stokken i stilling. Hans har plassert stokken slik at han kryler seg ut motsatt veg av den sida han skal skjera ligg. På den måten får han boge i båtborda, noko som aukar brukskvaliteten på borda.

BILETE 614 På grunn av stor diameter på stokken, må Hans lyfta opp "blad-vernet" (mitt uttrykk) så det ikkje står i vegen for stokken når han går gjennom saga. Sagbladet grip ikkje heile stokken.

BILETE 615-616 Hans grip spaken og koblar til framdrifta av Sagbenken. Stokken nærmar seg sagbladet.

BILETE 616 Hans grip spaken og koblar til framdrifta av Sagbenken. Stokken nærmar seg sagbladet.

BILETE 617 1. rundhun, Hans har skore ligg på stokken. Hans øksar, flekkjer ut resten av veden i stokken som saga ikkje greip. Han ser på skurden og kommenterer: - da va i alle fall fin ved so långt.

BILETE 618 Stokken har fått ligg, og er snudd over på den kantskorne sida og ligg stødig på sagbenken. Slik stokken no ligg ,skal Hans ta ut båtbord av stokken.

BILETE 619-620 Først lyt han kanstskjera stokken, skjera av ein hùn i ytterkanten. Han stiller inn stokken med små-spittet. Fyrst stiller han inn framme i rotenden.

BILETE 620 Han stiller inn stokken med små-spittet.

BILETE 621 Stokken er stilt inn framme og bak og Hans kantskjer stokken og får ut ein hùn.

BILETE 622-623 No er det klart for å skjera eit båtbord. Hans stiller fyrst inn dimensjonen som bordet skal ha framme med småspitte.

BILETE 623 Hans stiller fyrst inn dimensjonen som bordet skal ha framme med småspitte.

BILETE 625 Etterpå stiller han inn stokken bak til 7/8 tomme båtbord. Langs etter sagbenken ligg fleire tommemål( til høgre for stokken) som han siktar etter når han stiller inn dimensjonen.

BILETE 626 Stokken er stilt inn bak og Hans går framatt og finstiller litt der.

BILETE 626 B Så går Hans bakatt og finstiller meir. Deretter kiler/skorar han fast stokken med små klossar mellom stokken og benken og festar stokken med ein jernkrok til benken. Med det er stokken klar for skjering.

BILETE 627 Stokken er no stilt inn og klar for skjering av eit båtbord på 7/8 tomme.

BILETE 628 No kan han gå i gang med å skjera båtbord av stokken. Resultatet vart slik: Skurd 3. 7/8 toms, - båtbord . Hans ser på bordet og seier: da bjynna fint Skurd 4. 7/8 toms, båtbord, Skurd 5. 7/8 toms, båtbord Skurd 6. 7/8 toms, båtbord Skurd 7. 7/8 toms, båtbord Skurd 8. 7/8 toms, båtbord Skurd 9. 7/8 toms, båtbord Skurd 10. 7/8 toms, båtbord No rauk reima på drivverket til saga, og Hans må til å sy ho saman att. I mellomtida går eg nedi fjæra og berkar nokre stokkar. Etterpå hjalp eg Hans med å tre reima på plass att og so held me fram med å saga resten av Store-Johan. Skurd 11. 7/8 toms, båtbord Skurd 12. 7/8 toms, båtbord Skurd 13. 7/8 toms, båtbord Skurd 14. 7/8 toms, båtbord Skurd 15. 7/8 toms, båtbord, hunbord . Hans likte dette bordet og seier berre: du og du Skurd 16. 7/8 toms, båtbord, hunbord Skurd 17. rundhun