Resultater
| Alle områder | » | Vestland | » | Kyrkjer frå 16- og 1700 talet | » | 01.12.2007 (Arne Høyland) |
Kommentarer til aktiviteten
På 1600-talet vart det bygd mange nye tømmerkyrkjer her i landet. Desse kyrkjene avløyste dei gamle stavkyrkjene. Seinare på 1800-talet vart 1600-talskyrkjene revne og det kom ein ny generasjon med tømmerkyrkjer som då vart større og meir tidsmessige.
Men ikkje alle 1600- tals kyrkjene vart revne, så enkelte eksemplar er framleis å finna rundt i landet. I Nordhordland står det att ei kyrkje frå 1600- talet og det er Hamrekyrkja på Osterøy. Elles finn me nokre få til i Hordaland og fleire i Sogn og Fjordane. Eg har sett på ein del av desse og vil her visa bilete eg har teke. Opplysningane om kyrkjene er henta frå følgjande bøker:
NM : Norske Minnesmerker, bind 1, 2 og 3 (Midthordland ,Sunnhordland, Nordhordland)
NK = Norsk Kirkeleksikon. Våre kirker. Alf Henry Rasmussen.1993
PKSF : På kyrkjeferd i Sogn og Fjordane - bind 1 og 2
Bilder
Hamre kyrkje. Foto: Arne Høyland.
Førebels usikkert når kyrkja vart bygd, men ho kan vera bygd så tidleg som i 1580 då dette årstalet er rissa inn i den gamle kyrkjedøra.
Eventuelt er ho bygd ein gong i perioden 1593-1634.
Klikk direkte på bileta for max storleik
© Arne Høyland
© Arne Høyland
Vorland kyrkje på Bømlo kan ha vore bygd i 1621, eventuelt litt seinare på 1600-talet. Etter den tid er ho bygd på i fleire omgangar. Foto: Arne Høyland.
Vestenden med våpenhuset i forkant. Kyrkja er utan tårn, men har ei luke oppe i gavlen til å sleppa ut klokkeklangen. Foto: Arne Høyland.
På innsida av tømmerveggane står det lange opplengjer med kne som stivar av tømmerveggen og bind langveggane fast til beten, nett som bekkjen i ein båt. Foto: Arne Høyland.
Holdhus kyrkje. Kyrkja ber preg av å vera frå 1600-talet. Kjeldene ser ikkje ut til å vera heilt samstemte om kyrkja er eit nybygg frå 1725 eller om det er ei ombygging av den gamle stavkyrkja. Kyrkja fekk og ei ombygging i 1836. Foto: Arne Høyland.
Oppe i tårnkonstruksjonen står eit spesielt snedband (skråband) med dekor som truleg skriv seg frå stavkyrkja. Snedbandet minnar litt om nokre gamle snedband som er registrert i løer i Nordhordland der det eine skriv seg frå ein grindkonstruksjon i 1600-tals kyrkja på Mo, det andre frå 1600-tals kyrkja på Sæbø, og det tredje er registrert på Toska i Manger. Funnet av dette snedbandet i Holdhuskyrkja, peikar i retning av at grindkonstruksjonen kan ha vore nytta i den tidlegare stavkyrkja på Holdhus. Foto: Arne Høyland.
Tauga til kyrkjeklokkene kjem ned gjennom ei takluke bak i kyrkjeskipet slik at ringaren står bak i kyrkjeskipet og ringer med klokkene. Foto: Arne Høyland.
Tømmerveggen har tydelege hoggspor etter den gong tømmeret vart telja med bile. Roald Renmælmo, Rådgjevar ved
Norsk handverksutvikling - NHU , kommenerer hogstspora slik:
Ut frå det eg kan sjå på bilete så ser det heilt klart ut som om dette er hogd med ei bile på tvers av veden. Storleik på bila kan eg ikkje sei noko om men dei fleste typane av biler du finn i Hordaland kan ha vore brukt her. Desse hoggespora kan godt stemme med mange av bilene du har i bileutstillinga di. Det kan tyde på at dei har hatt stokkane liggande litt høgre enn det som har vore tilfelle på til dømes hogginga på ein del av Bryggengardane.
Stipendiat Trond Oalann kommenterer veggen slik:
for meg ser dette ut som fin sletthugging med bile, det ser ut til at
overflaten er slitt eller blitt glattere som følge av rengjøring eller
lignende. I alle fall ser det ut til å være bearbeiding på tvers av veden,
dette er jo typisk for arbeidsmåten med bile i Hordaland.
Bak i kyrkjeskipet står to kraftige stavar som er med å bera oppe tårnkonstruksjonen. Foto: Arne Høyland.
Kyrkja har eit spesielt alterfrontale som er utskore i tre og er datert attende til 1250. Orginalen er no i Oldsaksamlinga i Oslo medan dette er ein kopi. Foto: Arne Høyland.
Som før nemd vart det sett inn nye benkar i kyrkja på 1950- talet, men ein av dei gamle benkane med tilhøyrande dør fekk vera med i «det nye selskapet». Foto: Arne Høyland.
Tårnet er ein takryttar som står i vestenden av skipet og ringing med kyrkjeklokkene foregår difor inne i kyrkjerommet. Tauet til kyrkjeklokkene kjem ned gjennom ei takluke. Dette er same løysinga som i Ålfoten kyrkje. Foto: Arne Høyland.
Hestad kapell ligg ved Viksdalsvatnet i Gaular. Kyrkja vart bygd i 1805 men har ein del til felles med dei Vest-Norske 1600- tals kyrkjene. Noko av materialane i kyrkja skal skriva seg frå den gamle stavkyrkja på staden. Hestad kapell er svært lite endra sidan ho var ny. Foto: Arne Høyland.
Innvendig er mest heile kyrkja trekvit, berre preikestolen og altertavla er måla. Kyrkjebenkane står mot einan, rygg mot rygg. Utskjeringane ved alterringen og korveggen har mykje til felles med dekoren i dei gamle trekyrkjene på Færøyane. (”Kirkjurnar i Føroyum” ved J.P.Gregoriussen 1995). Foto: Arne Høyland.
Heilt bak i skipet på mannfolksida, står ein spesiell benk med dør og ein stolvang frå mellomalderen med ormedekor. Foto: Arne Høyland.
Gimmestad kyrkje i Nordfjord vart bygd i 1692 og Sjur Raknes frå Osterøy leia byggjearbeidet. Foto: Arne Høyland.
Kyrkja har ein konstruksjon og ei planløysing som liknar mykje 1600-tals kyrkja på Hamre og den som stod på Os. Også Gjerstad kyrkje på Osterøy (bygd 1622) kan ha vore av same slaget sidan ho var bygd av Steffen Toft ( i følge J. Litleskare) som og bygde Hamre kyrkje. Foto: Arne Høyland
Stolvangane er pynta med maling og utskjeringar. Ved inngangen til kyrkjebenken er det og sett opp eit hattestativ. Foto: Arne Høyland
Flåm kyrkje vart bygd i 1670 og byggmeistaren heitte Magne Essen (Magne Knutson Eidsheim) frå Hosanger.
Magne Essen var og med på bygginga av ny kyrkje på Vinje i Voss. I Soga om gamlakyrkjo på Vinjo, Vossestrand. 1670-1872 , vert Magne Essen omtalt slik: Denne «Magne Essen» er ikkje nokon annan enn Magne Knutson Eidsheim frå Hosanger på Strilelandet, og bror til lensmannen og sageigaren Mogens Knutson Eidsheim. Eidsheims-karane hadde sjølv sagbruk, og var blant dei fyrste bønder som tok til med byggjeverksemd i Bergen i større omfang. Som det går fram av kyrkjerekneskapen held han sjølv material til kyrkja og hadde med sine eigne arbeidsfolk.
Årdal Gamle Kyrkje
På nettstaden til Kirkenorge.no står dette:
Årdal gml. kyrkje - langkirke bygd i 1620 i tre med 250 plasser. Søre Ryfylke prosti. Hjelmeland kommune.
Klikk direkte på bileta for max storleik
(01.12.2007)
(01.12.2007)
Gjerde kyrkje ligg i Etne i Sunnhordland.
I ein brogyre om Kyrkjene i Etne står m.a. dette:
"I 1676 vart det ført opp ny kyrkje.
Det var Lille-Sandviken kyrkje ved Bergen som vart frakta til Etne og oppført på Gjerde".
I Norske minnesmerker, Hordaland bind 2. står det m.a. at dei som reiv og sette oppatt kyrkja var to bygningsmenn frå Oster , d.v.s.
Ole Bysheim frå Osterøy og Ole Nedre Ekanger frå Eikanger på nordsida av Osterfjorden.
(01.12.2007)
(01.12.2007)
Denne teksten er saksa frå nettstaden til Etne Kommune, skrevet av Tord Askvig:
"Kyrkja var bygd i romansk stil, og av bogegangane kan ein sjå at den er bygd før 1200. Hjørna og karmane er mura opp av kleberstein og på nokre av klebersteinane er det skore inn runeteikn. Stødle kyrkje har gjennomgått påbygging og fleire restaureringar fram til i dag. Rundt 1650 var det trong for større kyrkje og det vart reist eit tilbygg i tømmer. Dette tilbygget vart det nye kyrkjeskipet, medan det gamle skipet vart kor og det gamle koret vart sakristi. I åra etter var det mykje storm og uver og alt i 1698 var det trong for ein større reperasjon, spesielt på trebygningen. Kyrkja vart og måla innvendig og pryda med vakre bilete og dekorasjonar i barokk stil. I 1702 fekk kyrkja ei flott messing lysekrone i gåve frå ein oberstløytnant på Fjellberg. Dette syner kva status kyrkja hadde også utanfor Etne."
(01.12.2007)
(01.12.2007)
